Architektura kościoła

Kościół pod wezwaniem Świętego Kazimierza w Krakowie Grzegórzkach wzniesiony został w latach 1934 – 1940 według projektu cenionego krakowskiego architekta, Franciszka Mączyńskiego (autora m.in. siedziby Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych – Pałacu Sztuki i przebudowy Teatru Starego, budowniczego kościoła Jezuitów przy ul. Kopernika). Architekt ten, znany ze swoich upodobań modernistycznych (dbałość o doskonałość proporcji, dążenie do uproszczenia formy, nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne), posłużył się tu warsztatem zmodernizowanego historyzmu, dążąc do uzyskania nowej narodowej formy.
Świątynia stoi na obszernym placu okolonym drzewami. Jest to budowla orientowana, trójnawowa, zbudowana na planie prostokąta, z półokrągłą absydą, kończącą od wschodu prezbiterium, i przedsionkiem przylegającym do południowej nawy bocznej.
Od wschodu bryłę kościoła zamyka półokrągła absyda prezbiterium.
Ściana absydy podzielona jest lizenami na pięć pól, zwieńczonymi prostym gzymsem. W polu środkowym półokrągłej ściany widoczny jest duży wypukły krzyż, a pod nim kamień węgielny z rokiem 1934, poświęcony 1 lipca tegoż roku przez ówczesnego metropolitę krakowskiego, ks. arcybiskupa Adama S. Sapiehę.
Tuż przy absydzie ustawiona jest figura Matki Bożej Niepokalanej. Przed wojną stała ona w ogrodzie Strzeleckim, nieopodal Celestatu. W 1966 roku przeniesiona w to miejsce przez parafian Grzegórzek i Dąbia, została odnowiona i poświęcona przez ks. arcybiskupa Karola Wojtyłę na pamiątkę 1000-lecia chrztu Polski.

Przekraczając próg świątyni, wchodzimy do przedsionka, mieszczącego pamiątki, poświęcone ludziom zasłużonym dla parafii.
Na wewnętrznej ścianie od wejścia, po lewej stronie, widzimy tablicę ku czci pomordowanych obywateli Dąbia w 1945 r. oraz parafian, którzy oddali życie za ojczyznę.
Po prawej zaś – tablicę powstałą „Na chwałę Bogu i Ojczyzny, dla upamietnienia 10. rocznicy Okręgu Krakowskiego Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych”.
Boczne ściany przedsionka dekorują marmurowe tablice dedykowane wybitnym duszpasterzom parafii:
– z lewej – płaskorzeźbiona tablica z portretem ks. prałata Zygmunta Bubaka – znak wdzięczności za 21 lat jego pracy kapłańskiej na rzecz miejscowej społeczności,
– z prawej – tablica ku pamięci pierwszego proboszcza parafii i budowniczego kościoła, ks. Jana Maca (1879 – 1972).

Wydłużony, prostokątny korpus nawy głównej, o pięciu przęsłach, wsparty jest na prostokątnych filarach. W bocznych ścianach górnej kondygnacji umieszczone są ośmiokątne okna witrażowe, po trzy z każdej strony. Patrząc spod łuku tęczy na ścianę przy wejściu głównym, z perspektywy całej długości nawy, widać doskonale oświetlony prospekt organowy, dzięki umieszczonemu w jego tylnej ścianie dużemu okulusowi z witrażem.
Od strony wejścia głównego do światyni, w przedłużeniu nawy północnej, mieści się kaplica Pojednania, z marmurowym brązowym ołtarzem, w którym umieszczony jest wizerunek św. Maksymiliana Kolbego.
Jest to tradycyjne miejsce spowiedzi św. parafian.
Prezbiterium oddziela od nawy głównej ściana łuku tęczy, z dużym krucyfiksem na belce łuku.
U samej góry, ponad krzyżem, widzimy obraz naścienny wg projektu prof. Kazimierza Wierciaka, wykonany przez Tadeusza Barweckiego, przedstawiający mistyczną wizję królewicza Kazimierza, której świadkami są ks. Jan Długosz (wychowawca synów królewskich ) i rodzina świętego. Aniołowie, towarzyszący Madonnie z Dzieciątkiem na ręku, dzierżą insygnia władzy królewskiej – koronę i berło.
Jest to jedyny zachowany wymalunek ścian, które ozdabiały pierwotnie świątynię na Grzegórzkach.
Pod łukiem tęczy stoi ambona z jasnopopielatego marmuru. Boczne ściany jej parapetu ozdobione są złoconymi, drewnianymi płaskorzeźbami z wyobrażeniami czterech Ewangelistów.
Na linii centralnie ustawionego ołtarza soborowego, przy przeciwległej ścianie bocznej w prezbiterium, widzimy chrzcielnicę z białego marmuru. Tuż za nią, przy krótszej, południowej ścianie, zwrócona ku nawie głównej, stoi figura patrona parafii, św. Kazimierza, syna króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. Został on kanonizowany w 1604 r. mocą bulli wydanej przez papieża Klemensa VIII.
Ta gipsowa okazała figura jest dziełem wybitnej lwowskiej rzeźbiarki, osiadłej w Krakowie, Jadwigi Horodyskiej.
Absyda rozświetlona jest pastelowym światłem wpadającym przez witrażowe szkła dwóch prostokątnych okien, symetrycznie rozstawionych po obu stronach głównego ołtarza.
Poprzednie witraże zostały ufundowane w 1942 r. przez miejscowych parafian – Władysława Klimka z rodziną.

Pierwotny główny ołtarz powstał w 1948 r. dzięki ofiarności Marii Dziedziniowiczowej. Zaprojektował go Leopold Galiński, a wykonał mistrz kamieniarski, Stanisław Bodnicki.
Ołtarz zbudowany jest z białego i czerwonego marmuru, a jego mensa z kamienia.
Umieszczone są w niej relikwie świętych męczenników: św. Stanisława Biskupa i św. Wojciecha.
Obecnie, po przebudowie w latach 70-tych, centralną kompozycję ołtarza stanowi Grupa Ukrzyżowania: Jezus Chrystus Zbawiciel Świata na krzyżu wraz z dużymi złoconymi figurami bocznymi, rzeźbionymi w drewnie – Bożej Rodzicielki (z lewej) i św. Jana Apostoła (z prawej). Są one dziełem J. Pieszczeka z Pieskowej Skały, a wykonane zostały w 1974 r. Krucyfiks natomiast ufundował p. Włodek z parafii św. Szczepana.
W antepedium umieszczony został obraz „Ostatnia Wieczerza”, autorstwa Tadeusza Barweckiego.
W północnej nawie bocznej stoi ołtarz dedykowany Matce Bożej Różańcowej. Powstał w 1941 r. dzięki hojności kupca Józefa Głogowieckiego. 17.VIII 1947 r. poświęcił go ks. bp. St. Rospond.
Projektantem ołtarza był prof. Zygmunt Wierciak, a wykonał go krakowski sztukator Władysław Popek.
Ołtarz zbudowany jest ze sztucznego, zielonego marmuru. Znajdujący się w nim obraz, dzieło prof. Zdzisława Giedliczki, przedstawia Maryję z Dzieciątkiem wręczającą różaniec klęczącemu u jej stóp św. Dominikowi trzymającemu w ręku lilię – symbol czystości.
Figurami bocznymi ołtarza są św. Jan z Ewangelią (po lewej) i św. Józef z dzieckiem Jezus na ręku (po prawej).
W ołtarzu wystawiony jest także obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, przed którym modlą się wierni podczas środowego nabożeństwa, po wieczornej mszy św. Otaczają go liczne wota – dowody otrzymywanych przez ludzi łask.
W południowej nawie bocznej, oddzielona ścianą od prezbiterium, znajduje się kaplica Serca Pana Jezusa. Ołtarz, zaprojektowany przez prof. Zygmunta Wierciaka, został wykonany w 1942 r. w pracowni sztukatorskiej Władysława Popka, dzięki fundacji dra Rudolfa Żaka.

Boczne ściany naw zdobią witraże.

Kompozycja trzech witraży na ścianie północnej przedstawia Najświętszą Maryję Pannę (środkowy) w otoczeniu adorujących aniołów (boczne). Witraże zostały ufundowane przez Franciszka i Albinę Rusińskich, inż. Jana i Stefanię Sałachów i parafian, a poświęcił je w 1958 r. ks. infułat Ferdynand Machay.

Stanowią one swoistą całość artystyczną z trzema witrażami, umieszczonymi w ścianie przeciwległej nawy południowej, które przedstawiają Chrystusa Króla w otoczeniu adorujących Go aniołów.

W bocznej ścianie kaplicy Miłosierdzia Bożego znajdują się dwa oryginalne witraże , zaprojektowane, jak wszystkie pozostałe w kościele, przez Erwina Czerwenkę, a wykonane przez panów Rymkiewicza i Romańczyka.

Bliższy ołtarza przedstawia Serce Pana Jezusa cierniem koronowane, wpisane w krzyż, z modlącym się u dołu aniołem. Witraż powstał w 1942 r. z fundacji Kazimierza i Leontyny Szelągów.

Drugi z witraży przedstawia symbole Eucharystii.

Witraże w okulusach w przedsionku bocznym przedstawiają Matkę Boską Częstochowską i Ostrobramską.