Kanon biblijny
Biblia (Pismo Święte)
– nazwa pochodzi od gr. βιβλίον, biblion = zwój papirusu, księga;
a w liczbie mnogiej: gr. βιβλία, biblia = zwoje, księgi.
Kanon Pisma Świętego
Kanon (gr. κανών „reguła postępowania”) – to niezmienny katalog ksiąg uznanych przez Kościół za natchnione, czyli powstałe z inspiracji Boga.
Rozróżniamy księgi protokanoniczne (gr. protos = pierwszy, wcześniejszy), napisane oryginalnie w j.hebrajskim oraz deuterokanoniczne (gr. deuteros = drugi, wtórny, późniejszy), które powstały w języku greckim lub aramejskim. Do tej ostatniej grupy należy siedem ksiąg (Tb, Jdt, 1 i 2Mch, Mdr, Syr, Ba) oraz fragmenty dwóch ksiąg (Est i Dn).
Kanon żydowski, uznający tylko księgi napisane po hebrajsku, liczy więc 39 ksiąg. Tę samą liczbę ksiąg przyjęły Kościoły protestanckie.
„To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili od Boga święci ludzie.” 2P 1,20-21
Kryteria kanoniczności:
- Jezus lub apostołowie uznawali te księgi za natchnione;
- czytano je podczas liturgii;
- apostolskie pochodzenie co do treści lub autorstwa;
- budująca treść, zgodna z nauką proroków i apostołów.
Liczba kanonicznych ksiąg:
- Stary Testament – 46 ksiąg
- Nowy Testament – 27 ksiąg
Taką liczbę ksiąg NT określa już np. Dekret Damasceński synodu w Rzymie (382r.). Cały kanon został ostatecznie potwierdzony na Soborze Trydenckim (1546r.).
Natchnienie biblijne
– oznacza troskę Boga, by autorzy i redaktorzy ksiąg świętych zapisali wszystko to, co jest potrzebne człowiekowi do zbawienia. Natchniona jest cała Biblia, będąca dziełem dwóch autorów: boskiego i ludzkiego.
Natchnienie można też określić jako bezpośredni, pozytywny i nadprzyrodzony wpływ Boga na umysł i wolę piszącego, aby przekazał on wszystko to, co potrzebne człowiekowi do osiągnięcia zbawienia. Natchnienie nie dotyczy innych treści (np. zagadnień geografii, kosmologii, formy przykazu, błędów ortograficznych…).
„Wszelkie Pismo od Boga natchnione jest i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości – aby człowiek Boży był doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu.”
2Tm 3,16-17
Czas powstania (redakcji) ksiąg:
Pierwszy okres powstawania Biblii stanowi przekaz ustny (w przypadku ST trwał on setki lat), później dopiero zaczęto utrwalać tę tradycję na piśmie:
- Stary Testament – od Abrahama (XIX w.) przekaz ustny, fragmentaryczna redakcja pisemna od czasów Dawida (XI w.). Zdecydowana większość ksiąg ST ostatecznie zredagowano po niewoli babilońskiej (VI/V w.). Proces ten zakończył się na przełomie II/I w. przed Chr.
- Nowy Testament – Pierwszy etap to życie i dzieło Jezusa z Nazaretu, następnie głoszenie Ewangelii przez Apostołów (katecheza pierwotnego Kościoła), w końcu powstanie Listów i Ewangelii w drugiej połowie I wieku po Chr.
Apokryfy
– utwory podobne do ksiąg kanonicznych, lecz nie należące do kanonu Pisma Świętego. Istnieją apokryfy Starego i Nowego Testamentu. Te ostatnie wskazują na kierunki religijne istniejące wewnątrz chrześcijaństwa w pierwszych wiekach.
Rozdziały i wersety Biblii
- XIII w. – podział na rozdziały.
- XVI w. – podział na wersety.
Rozdziały dodał S.Langton w 1228r., a wersety: ST – R.Nathan w 1448r.; NT – R.Stephanus w 1551r. Pierwszą Biblią z ponumerowanymi wersetami była Biblia Genewska (1560r.).