Języki biblijne

hebrajski, aramejski, grecki

Chcąc dobrze zrozumieć słowo Boże wypowiedziane w konkretnym historycznym języku, trzeba znać ten język, a przynajmniej (zostawiając tłumaczenia profesjonalistom) mieć świadomość odmienności języków biblijnych od nam współczesnych. Zapraszam na mini-mini prezentacje języków w których spisano nasze Święte Księgi.

Oryginalne języki Pisma Świętego:

• Stary Testament – język hebrajski i grecki (fragmenty po aramejsku)
• Nowy Testament – język grecki (+ kilka słów i wyrażeń po aramejsku)

Język hebrajski

Jego alfabet wywodzi się z najstarszego zachowanego alfabetu świata, czyli fenickiego (II tys. przed Chr.). Posługiwano się nim w starożytnym Izraelu. Od czasów niewoli babilońskiej (VI w. przed Chr.) zaczął on jednak wychodzić z powszechnego użycia, stając się w praktyce martwym językiem, używanym jedynie w modlitwie, podczas ceremonii oraz do zapisu tekstów religijnych. W życiu codziennym Żydzi posługiwali się innymi językami, początkowo aramejskim, później w diasporze głównie jidysz (od X w., południowe Niemcy), ladino (Półwysep Iberyjski) bądź arabskim. Pod koniec XIX w. powstała nowoczesna wersja języka hebrajskiego.

Mini charakterystyka języka hebrajskiego:

• alfabet hebrajski (22 znaki) nie zawiera samogłosek, odczytuje się je z kontekstu;
• biblijny hebrajski nie rozróżnia wielkich i małych liter, posiada tylko majuskułę, czyli wielkie litery;
• nie ma przerw między wyrazami ani znaków interpunkcyjnych;
• te same znaki określają litery i cyfry;
• w gramatyce (przyjmując pewne uproszczenie) nie ma czasu teraźniejszego – jest tylko czas przeszły i przyszły;
• czasownik nie posiada formy bezokolicznika;
• przymiotniki stopniuje się przez powtórzenie (np. „święty, święty, święty”);
• porównanie przez zestawienie przeciwieństw (np. kochać – nienawidzić);
• język oparty jest na obrazach i konkretach, nie ma pojęć abstrakcyjnych (np. wieczność, nieskończoność…).

Masoreci (hebr. panowie tradycji)

– żydowscy kopiści Biblii, którzy od VI do IX w. starali się przywrócić i zachować jej pierwotną formę. Zadanie to było podyktowane zanikającą znajomością języka hebrajskiego, która mogła powodować błędne rozumienie świętych tekstów. To oni opracowali dla spółgłoskowego zapisu języka hebrajskiego system notacji samogłosek. Samogłoski oznaczono kropkami (pod, nad lub wewnątrz samogłosek). Spółgłoskę przeważnie się wymawia po samogłosce przy której została umieszczona.

Język aramejski

To język szczepów semickich. Począwszy od VII w. przed. Chr. stał się on językiem handlowym i dyplomatycznym w dorzeczu Tygrysu i Eufratu, a w V w. nawet językiem urzędowym w niektórych częściach państwa perskiego. W końcu stał się on językiem ludu. W Palestynie język aramejski rozszerzył się pod wpływem ludności napływowej po upadku Królestwa Północnego i z biegiem czasu wyparł całkowicie język hebrajski (judzki), który stał się prawie wyłącznie językiem liturgicznym i językiem małej garstki uczonych.

Aramejski w Starym Testamencie

Prawdopodobnie po grecku lub aramejsku zostały zredagowane następujące księgi (lub ich fragmenty): Judyty, Tobiasza, Barucha, Daniela (2,4-7, 28), Ezdrasza (4,8-6,18).

Aramejskie wyrażenia w Nowym Testamencie

• Talitha kum = Dziewczynko, mówię ci, wstań (Mk 5,41)
• Effatha = Otwórz się (Mk 7,34)
• Eli, Eli, lama sabachthani? = Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? (Mt 27, 46; Mk 15, 34)
• Maranatha = Pan nasz nadchodzi (1Kor 16,22) lub (przy innym podziale słów) = Przyjdź, Panie nasz (Ap 22,20)
• Abba = Ojcze z odcieniem serdeczności (Mk 14,36; Rz 8,15; Ga 4,6)
• Gulgulta = czaszka → hebr. Golgota (J 19,17)
• Gabbata = wzniesienie (J 19,13), gr. Lithostrotos
• Pascha = przejście → hebr. Pesach

Językiem aramejskim (dialektem zachodnim) posługiwali się obecnie jedynie mieszkańcy Maalula (Ma'lula), leżącego ok. 50 km na północny wschód od Damaszku. Przed wybuchem obecnego konfliktu miasteczko liczyło ok. 2 tys. mieszkańców. Znajdowało się tam jedno z najstarszych miejsc pielgrzymkowych – Sanktuarium św. Tekli.

Możliwe, iż Ewangelia św. Mateusza została pierwotnie zredagowana po aramejsku i później dopiero przetłumaczona na grekę, ale nie posiadamy na to obecnie przekonywujących dowodów.

Język grecki

Koinè (gr. koinè dialektos = wspólny dialekt) – greka, która od III/II w. przed Chr. stała się wspólnych językiem ludów „greckich”. W cesarstwie rzymskim stała się ona lingua franca wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i nieoficjalnie drugim po łacinie językiem oficjalnym. To właśnie na ta greka jest językiem Septuaginty oraz całego Nowego Testamentu.

Biblijna symbolika

Ludzie Bliskiego Wschodu często posługują się określeniami symbolicznymi. Szczególne znaczenie mają wybrane:

• miejsca i  zdarzenia – np. góra, droga, pustynia, potop;
• zwierzęta – np. ryba, owca, baranek, wąż, gołąb, wróbel;
• liczby – np. 3, 4, 6, 7, 12, 40, 49, 77;
• barwy – np. biel, czerwień (purpura), złoto, żółty;
• a także niektóre czynności, rzeczy, przedmioty…

 Syryjskie miasteczko Maalula